Posted by Rachel Dolhun, MD, February 22, 2017 on Foxfeed Blog.
Vertaald door Liesbeth Aerts
Heel wat mensen weten niet dat pijn een heel vaak voorkomend symptoom is van de ziekte van Parkinson. Zo’n 3 op de 4 patiënten heeft er vroeg of laat last van, maar helaas wordt er vaak te weinig over gesproken en schiet de behandeling ervan dus te kort.
Veel mogelijke oorzaken van pijn bij Parkinson
Sommige types van pijn zijn te wijten aan de motorische en niet-motorische symptomen van de ziekte, anderen worden er rechtstreeks door veroorzaakt. Sommige soorten pijn of ongemak kunnen niet onmiddellijk in verband gebracht worden met Parkinson, maar komen toch regelmatig voor.
Een overzicht van de meest voorkomende oorzaken van pijn bij Parkinson:
- Stijve spieren: motorische symptomen zoals stijfheid en vertraagde beweging kunnen leiden tot spierpijn, wat opnieuw zorgt voor minder beweging en dus nog meer pijn. Stijfheid kan over het hele lichaam voorkomen of specifiek in een bepaalde regio, zoals aan een schouder, arm of been. Soms kan een ongecontroleerde tremor pijn uitlokken.
- Dystonie: dystonie is een langdurige, onvrijwillige spiersamentrekking die zorgt voor een abnormale houding. Het kan elk lichaamsdeel aantasten, maar typische voorbeelden bij Parkinson zijn voetkrampen of het omkrullen van de tenen. Dystonie komt het vaakst voor ’s morgens of tijdens ‘off’ periodes, wanneer medicatie niet optimaal werkt en de Parkinson symptomen terugkeren.
- Dyskinesie: Dyskinesie omvat abnormale en onvrijwillige bewegingen en kan zich voordoen na langdurig gebruik van levodopa. Dyskinesie doet zich normaalgezien voor wanneer de symptomen van Parkinson zelf wel onder controle zijn (namelijk tijdens ‘on’ periodes). Het gaat om wiebelende, kronkelige of friemelachtige bewegingen.
- Centrale pijn: Bij de ziekte van Parkinson werken de hersenregio’s die instaan voor gevoel en pijn mogelijk niet naar behoren, wat kan resulteren in een syndroom dat ‘centrale pijn’ wordt genoemd. Deze symptomen verschillen erg van persoon tot persoon. De pijn kan verspreid zijn over het hele lichaam, of toegespitst zijn tot een bepaald lichaamsonderdeel. Het kan gaan om een continu brandend gevoel of korte opstoten van pijn.
- Buikpijn: De meerderheid van de mensen met Parkinson ervaart op een gegeven moment constipatie of maagproblemen, vaak zelfs nog voor ze een diagnose krijgen. Constipatie kan gaan van vervelend tot een meer ernstig opgeblazen gevoel en ongemak.
- Spier/skeletpijn: Door de verminderde mobiliteit, postuurwijzigingen, valpartijen en soms zelfs breuken kan de ziekte van Parkinson spier en botpijn veroorzaken. Veel mensen hebben ook pijn in de onderrug of zelfs ischias (een vorm van zenuwpijn die uitstraalt aan de achterkant van een been, en die kan gepaard gaan met tintelingen en gevoelloosheid).
- Gewrichtspijn: Artritis is niet noodzakelijke gelinkt aan Parkinson, maar beide komen vaker voor naarmate de leeftijd toeneemt en de pijn die elk veroorzaakt is soms niet makkelijk te onderscheiden. De gewrichten in de handen, knieën, heup of onderrug zijn vaak verstijfd door artritis.
- Neuropathie: Schade aan perifere zenuwcellen (die voor gevoel in handen en voeten zorgen) kan zich voordoen als slapen, tintelingen of brandende pijn. Dit soort neuropathie kan veroorzaakt worden door verschillende ziektes, zoals ook diabetes of een tekort aan vitamine B.
Net als de meeste niet-motorische (en motorische) symptomen kan pijn fluctueren. Wanneer mensen met Parkinson het over hun ziekte hebben gaat het meestal om goede en slechte dagen. Fysische en emotionele stress, slaaptekort, vermoeidheid en depressie kunnen allemaal de pijn verergeren. Onafhankelijk van de oorzaak is pijn bij Parkinson meestal erger tijdens “off” periodes (periodes waneer de symptomen terugkeren omdat de medicatie niet optimaal werkt).
Verschillende benadering voor de controle van pijn bij Parkinson
De basisbenadering voor de behandeling van pijn bij Parkinson houdt in om:
- de bron van de pijn te identificeren waar mogelijk,
- de behandeling van motorische symptomen te optimaliseren,
- voldoende te bewegen,
- niet-farmacologische strategieën in te zetten, als dat helpt,
- en pijnstillers te gebruiken indien nodig.
Als je pijn hebt, bespreek dit dan met je specialist. Hij of zij kan zowel je Parkinson als eventuele ander oorzaken van de pijn vaststellen (zelfs kleine infecties kunnen de symptomen en de pijn van Parkinson verergeren) en de gepaste behandeling voorstellen.
Als motorische symptomen niet onder controle geraken, dan kan hetzelfde gelden voor pijn. Als “off time”, dyskinesie of dystonie de pijn veroorzaken of er toe bijdragen, dan kan een aanpassing van de dopamine medicatie de eerste stap zijn om vat te krijgen op de pijn. Bijkomende behandelingen voor dystonie kan gaan van botulinum toxine (Botox) injecties in de spieren of orale medicatie, zoals spierverslappers. Beweging kan een positief effect hebben op de meeste pijn (en constipatie), ook al is het wel het laatste dat je zou willen doen. Een bewegingstherapeut kan een gepersonaliseerd trainingsschema voorschrijven en familie en vrienden kunnen erop toe zien dat je je eraan houdt.
Non-farmacologische behandelingen voor pijn houden in: massage therapie, mindfulness en meditatie technieken, acupunctuur, warmte en koude applicatie. Deze kunnen afzonderlijk gebruikt worden of in combinatie met medicatie.
Voor skeletspier en andere pijnen kunnen ontstekingsremmers aangewezen zijn. Voor heel hevige pijn kunnen opioïden voorgeschreven worden. Opioïden kunnen constipatie veroorzaken, dus voorzichtigheid is aangewezen. Voor centrale of neuropathische pijn kunnen antidepressiva de symptomen verzachten, zeker in het geval van depressie (maar ook wanneer er van depressie geen sprake is).
Een multidisciplinaire aanpak voor de behandeling van pijn kan nodig zijn. Naast je neuroloog, kunnen bewegingstherapeuten, psychiaters en zelfs pijn experts je bijstaan. Ieder van hen werkt in op een specifiek aspect van de pijn.
Huidig onderzoek naar pijn bij Parkinson
Wetenschappers proberen een beter zicht te krijgen op de onderliggende mechanismen van pijn bij de ziekte van Parkinson met het oog op een betere behandeling. Zij gaan daarbij opzoek naar objectieve metingen, zoals hersenscans, om pijn te detecteren en op te volgen, en ook te kijken naar het effect van een behandeling. (Momenteel kan dit enkel via subjectieve beoordeling, door de patiënt te vragen om zijn of haar pijn te beoordelen op een schaal van 10 of aan de hand van een visuele schaal.) Er wordt ook onderzocht of verschillende soorten medicatie en DBS (diepe hersenstimulatie) een positief effect kunnen hebben op pijn bij Parkinson.
Bron: https://www.michaeljfox.org/foundation/news-detail.php?ask-the-md-pain-and-parkinson-disease